جای بسی خرسندی ست که جمع پرشورو و شوق تالشان را در دل دانشگاه گیلان می بینم .واقعن خستگی دو دهه از تن آدمی خسته چون حقیر روبیده می شود.خوشحال تر آنکه سرور ارجمندم جناب پرفسور رضایتی آستین همت بالا زده اند و جوانان دیروز و میانسالان امروز را در کنار خویش جمع نموده تا پتانسیل بالقوه شان به بالفعل برسد.آرزوی بنده و خشتاونی نیز همین بوده وهست و خواهد بود که بنابر ضرب المثل معروف « کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من» این به معنای طرد عبدلی و امثالهم نیست آنها هم برای تالش زحمت کشیده اند اما آقای عبدلی باید امروز در دیدگاهش تجدید نظر کنند. دوست دارم همه در کنار هم باشند همانند قوم نجیب کُرد که امروز در اروپا شب شعرهای شان می درخشد تالش نیز همانند آنها حرفی برای گفتن داشته باشد. امروز نقد زیبای جناب رضایتی را در اختیار خوانندگان فهیم مان قرار می دهیم و در چند روز آینده یادداشت حقیر تحت نام «سید رضا حسینی بدل دکتر رمضانی از دانشگاه تهران» در اختیارتان قرار خواهد گرفت و به تناوب از گفتگوی جناب دکتر بختیاری نیز استفاده خواهیم نمود.به امید سرافرازی تالش کهن بوم برمان.
روزگار تک‌صدایی‌ها، قهرمان‌سازی‌ها، پایه‌گذاری‌ها، و طرح نخستین و نخستین‌ها که به عصر اساطیر تعلق داشت، مدت‌هاست که از جامعه فرهنگی و مدنی تالش و تات رخت بربسته است
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا دکتر محرم رضایتی کیشه‌خاله استاد دانشگاه گیلان و سرپرست گروه «همواج» در پی انتشار یک یادداشت انتقادی در نقد «الفبا و دستور خط تالشی و تاتی؛ همواج » در دیارمیرزا با ارسال جوابیه ای نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. دیارمیرزا ضمن انتشار این جوابیه حق پاسخگویی را برای آقای عبدلی و سایر افرادی که نام آنها در این متن آمده قائل است.
اما متن ارسالی سرپرست گروه «همواج» بدین شرح است:
پس از خبر انتشار فایل «الفبا و دستور خط تالشی و تاتی؛ همواج » در آن پایگاه، در مورخه ۲۷/۰۳/۹۶، نقدی ظاهراً با نام سیدرضا حسینی در تاریخ ۰۳/۰۴/۹۶ (اینجا)درباره «همواج» منتشر شده است. از آنجاکه این نوشته موجب التباس موضوع و تشویش اذهان عمومی شده، لازم است برای تنویر افکار عمومی، مطالبی به عنوان پاسخ از طرف گروه همواج به اطلاع عموم برسد.
■ با نگاهی به شرایط کلی نگارش و ویرایش در ایران، محصولات عرضه شده در بازار ترجمه می‌توانست بسیار بدتر باشد. به اینها بیفزاییم سطح آموزش انشای فارسی در مدرسه و زبان خارجی در دانشگاه را.تقریباً تمام ایرادهای فت‌وفراوانی که اهل ترجمه از دههٔ ۴۰به کار همدیگر گرفته‌اند وارد بوده است و مترجم مورد انتقاد ندرتاً توانسته یک یا چند مورد را با برهان رد کند.البته منتقد بسیار دقیق متمایز از مترجم بسیار سهل‌انگار است اما مشکل بتوان اهل ترجمه را به دو دستهٔ مته‌به‌خشخاش‌گذار و وارد، و سربه‌هوا و نابلد تقسیم کرد. اگر چنین می‌بود قاعدتاً باید دستهٔ اول جای دستهٔ دوم را می‌گرفت و ناشران و خوانندگان به آنها متمایل می‌شدند. اگر پس از نیم قرن نقدهای گاه بنیان‌کن، همچنان به صدها جمله و کلمه و عبارت در آثار ترجمه‌شده ایراد وارد است پس باید دنبال عواملی در سیستم گشت. ذکاوت و فراست البته لازم است اما اگر کافی می‌بود خود منتقدان باید مترجمانی چیره‌دست می‌شدند و مترجمان مورد انتقاد پی کارهای دیگر می‌رفتند.
ترجمه به کنار، آیا نوشتن متن فارسی در مدارس ما یاد می‌دهند؟ چند درصد از پایان‌نامه‌های دانشگاهی با نثر محکم و گیرا نوشته شده؟ چه تعداد از مطالبی که درس‌خوانده‌های همین دانشگاهها در مطبوعات منتشر می‌کنند ملال‌آور و کلیشه‌ای و رسیدن از بدیهیات به بدیهیات نیست؟ ویراستاران چند روزنامه و مجلهٔ ما چیزی به نام پاراگراف به رسمیت می‌شناسند؟
در خصوص اختلافات شما و آقای مسرور ماسالی ناگفته ها بسیار است .تا جایی که بنده می دانم اصل اختلاف شما در باکو نطفه بسته باشد این تحلیلی ست که بنده از اختلافات شما دارم .لذا با بنده باشید تا سری به شماره 38 کادح بزنیم . چطور است؟موافقید؟ اگر شما موافق نباشید بنده صد در صد موافقم تا خوانندگان فهیم و همیشه همراه مان را با خود ببریم به سال 73 تا دریابند آنچه که بین شما و مسرور ماسالی در زمان زنده بودنش گذشته و اکنون که در قید حیات نیست عزیز دُردانه ی شما شده است اطلاعات ذیقیمتی گیرشان بیایند.
مسرور ماسالی یکی از مخالفین سرسخت انتشار ویژه نامه تالش بود که گیله وا به کوشش جنابعالی به مدیریت استاد جکتاجی منتشر می نمود.دلایلش رابنده نمی دانم .آیا ریشه در قبل ازانقلاب دارد و یا بعد آن ، بی خبرم. اما در نوشتار وی که برای کادح به مدیریت استاد طاهری به گمانم اداره و منتشر می شد مطلبی تحت نام «ننوشتن بهتر از بد نوشتن است»دیده می شود و در همان شماره بازتاب یافته که در هجو ترانه لدوـ و بیشتر جنابعالی به ویژه ی تالش گیله وا تاخته بود می توان خیلی از ناگفته ها را کشف کرد.
شیرینی این ترانۀ شاعر یونانی آنقدر هست که آن اندک‌مایۀ تلخی واژۀ «بمیریم» در برابر بوی تند لیموی زندگی محو می‌گردد و نگارنده را در پیوند با صبح و زندگی، بی چاره از آغازش می‌نماید.و باز ... با این همه، کمتر اتفاق افتاده که برخیزیم و به حادثۀ صبح بیندیشیم و تأمل کنیم این حادثۀ هموارۀ جشنِ بیکرانِ طلوع. خورشید می ز مشرق ساغر طلوع کرد/گر برگ عیش می‌طلبی ترک خواب کن.آنچه رسم زمانه بوده، این بوده و هست که در ظاهر برای به دست آوردن، همواره باید از دست داد. هر صبح بهانه‌ای برای با تو بودن است، شاید دیگر دست ندهد. زندگی را می‌گویم، زندگی‌ام، باید از کف داد، همواره از کف می‌دهیم تا ادامه دهیم... تا وقت غروب. دیدارِ اتفاقِ طلوعِ حقیقت از شرق، مستلزم از دست دادن نوشین خواب صبحگاهی است که این صبح در کمتر قابی درآمده و کمتر واژه‌ای حق مطلبش عطا نموده است... زندگی همواره است. هنوز است. اما هنوز هست و می‌رود. منتظر نمی‌ماند. صبح بار دیگر از ره می‌رسد و این حادثه تکرار می‌شود، در اندک فاصله‌ای از هم و باز ... زیستن برازنده زندگی است و این قصد عظیمی است بی‌قضاوتی؛ قضاوت ممکن نیست. در باب زندگی را می‌گویم. ما یک طرف ماجراییم. باید به دیگر سو رفت و اگر ممکن بود به قضاوت نشست. اما با این‌حال، زندگی همواره سرشار از این قسم رخدادهای تکرار شوندۀ دمِ دستِ دیده‌ناشدنی است که تسخیرش در دستان ماست. چنانچه به قول فیلسوف آلمانی، والتر بنیامین، در کتاب ارزشمند «خیابان یکطرفه» هم متوسل شویم که «تنها راه شناخت را دوست داشتن بی هیچ امیدی» می‌دانست، آنگاه در سرمای این قول دست کم کورسوی معرفتی در دوردست روشن است و آن هم این زندگی است و چنانچه بخواهیم آن را در مقام ابژه شناخت قرار دهیم، آنگاه چاره‌ای جز دوست داشتن بی امیدش نمی‌یابیم که خواه ناخواه در ذات ماست!
ذکر زندگی بر منارۀ صبح است و آفتاب، عبادت صبحگاهان بر گرد کلمه است و چه خوش بهانه‌ای است عبادت صبحگاهی و رؤیت هور.
به قول سعدی: شورش بلبلان سحر باشد/ خفته از صبح بی خبر باشد و باز اینکه... آفتاب همیشه از شرق طلوع می‌کند. تولد دوباره آفتاب و دیدارش، همیشه، از هر جایی میمون و فرخنده است، به ویژه از گیلان جان!
نوروز 96 شبکه ی 5سیما ساعت 23 فیلم طنز «شوخی کردم!» مهران مدیری را روی آنتن برد.آنهایی که با تِم کارهای مدیری آشنایی دارند می دانند که اغلب سوژه های وی معضلات اجتماعی، سیاسی ، اقتصادی و ادبی ـ و در واقع آنچه در پیرامون مان می گذرد بوده است .وی کارگردان باهوشی است که در ریزه کاری های طرح هایش بیشتر کار می کند .
در کنارهمه ی بخش های «شوخی کردم!» بخشی به شب شعرها و انجمن های ادبی معاصر کشورمان مربوط می شد که خود نقش یکی از اساتید برجسته به خوانش شعر و تحلیل آن می پرداخت که سال های نه چندان دور به «استاد طوفان» مشهور بود که بدل بودنش در فیلم افشا می شود و بگذریم .
سؤالی که برای بنده پیش آمده مدیری از کدام ناحیه ادبیات رنجیده خاطر است؟ آیا وی نیز می داند که در ادبیات کشورمان دیگر پنج قله ی اصلی شعر معاصرچون نیما، شاملو ، اخوان ، فروغ ، سپهری به وجود نیامده است؟ به گمانم تا اینجا حق با ایشان باشد.ما امروزنه تنها امثال این پنج نفر حتا شاعران قدری دیگر ، همچون آتشی ، زهری ، نادرپور، مشیری و... را در جامعه ادبی مان نداریم .چرا دیگر کافه های فیروز و نادری در جامعه ی ادبی مان خلق نمی شود؟ متأسفانه امروز با ایجاد فضای مجازی مجالی دیگر برای خلق شاعر و کافه ها نمانده است .
شعرخوزستان به دلایل متعددی ازلحاظ کیفی نسبت به گذشته اُفت داشته است.یکی ازاین دلایل عدم ارتباط مستمر شاعران با تجربه با نسل جدید است . که آنرا "انقطاع نسلی " می نامم. این انقطاع ، دلایلی دارد ازجمله : مرگ برخی ازاین عزیزان هر وقت جهت گیری های غیر شاعرانهبر فضای شعری استان غالب شود ، اُفت کمی و کیفی را شاهد خواهیم بود.
صادق کریمی در گفتگو با سرویس ادبی پایگاه خبری خوانانیوز گفت:شعرخوزستان به دلایل متعددی ازلحاظ کیفی نسبت به گذشته اُفت داشته است.یکی ازاین دلایل عدم ارتباط مستمر شاعران با تجربه با نسل جدید است . که آنرا "انقطاع نسلی " می نامم. این انقطاع ، دلایلی دارد ازجمله : مرگ برخی ازاین عزیزان همچون : زنده یادان سیروس رادمنش ، علی مقیمی ، قناد دزفولی ، نعیم موسوی ، آرش باران پور ، مرید میرقائد ، آتش اهوازی ، و.... شاعرانی دیگر که الان حضور ذهن ندارم.
درپاراگراف اول سخنرانی ، شما را ارجاع می دهم به گفتگوی دکتر سیروس شمیسا که در شماره 32 گیله وا صص 11و12 درج شده که مصاحبه کننده مجله ی شما سؤالش این بود:«موقعیت کنونی ادبیات گیلکی زبان را گونه می بینی؟»
که دکتر شمیسا پاسخ داده بود:« مقصودتان را از «ادبیات گیلکی» نمی فهمم ، اگر مراد شما شعر و داستان هایی است که سال های اخیر به زبان گیلکی و خط فارسی[!] در جراید گیلان به طبع رسیده است ، زیاد در جریان نیستم .گیلکی را به خط فارسی خواندن همانقدر برای من عذاب آور است که شنیدن ترانه ها و آوازهای گیلکی روحبخش است!...اما اگر غرض این است که گیلکی زبانی است در مقابل زبان فارسی و باید در مدرسه و اداره گیلکی حرف زد من موافق نیستم .این نوعی ناسیونالیسم افراطی و آبکی است که متأسفانه در برخی از ایالات دیگر ایران هم زمانی باب شده بودو به هر حال خود آگاهانه یا ناخودآگاهانه با مسایل سیاسی که مجموعاً به نفع ایران و ایرانی نیست ارتباط پیدا می کند.»
ادبيات ايران در هزاره‌ی آهوي كوهي، تاريخ واقعي نداشت. هرگاه شاعري چون خيام يا فردوسي خواسته است ادبيات ايران را دگرگون كند، جامعه‌ی بي‌تاريخ ايراني او را به واپس مي‌رانده است. كساني هستند كه سيزيف‌گونه، سنگ ادبيات ايران را به سوي قله برده، اما به اوج نرسيده بازگشته‌اند. دو تن در ايران معاصر، ادبيات را به قله رسانده ولي باز هم كم‌و‌بیش در كنار گفتمان غالب سنتي محكوم شده‌اند؛ هدايت در «پيام كافكا»، «بوف كور» و آثار ديگر از روشنگري، آزادي، دموكراسي، جهاني شدن (از گونه شرق و غرب‌شناسي) و صنعتي شدن كه از ويژگي‌هاي تاريخي شدن و گذر از بي‌تاريخي و ماقبل تاريخي است، استقبال كرده و نيما در «ارزش احساسات» و آثار ديگر از جمله اشعارش از همين ويژگي‌ها پشتيباني كرده است. اين دو، هر يك، در اندازه‌هاي خود از ماقبل تاريخ ادبيات سنتي گذر كرده و جهان‌هاي تازه‌يي را به روي ما گشوده‌اند. (در كتابي كه به نام «پيام هدايت» و « نظريه شرق و غرب‌شناسي» در دست چاپ دارم، اين سخن را گفته‌ام و به نيما اشاره‌هايي كرده‌ام.)
تعجب بنده از شما این است که همین آساطوریان در شبی که برایش تجلیل گرفته بودید گفته بود: «لهجه‌ها و فرهنگ‌های مختلف ایرانی دارای یگانگی تاریخی هستند و ریشه‌های مشترک دارند و پیوند خاص میان فرهنگ‌ها و زبانهای بومی ایران قابل تأمل است. او اشاره کرد که در پی تحولات اجتماعی و فرهنگی اخیر در ایران از اقلیت فارس نام برده می‌شود در صورتی که این امر صحیح نیست»
جناب استاد جکتاجی و جناب استاد عباسی؛ اگرامروز واقعن دغدغه یتدریس زبان مادری را در سر دارید آن را باید ستود .اما استادان من با کدام محوریت ؟ با کدام تئوری هایی که بتوان بر اساس آن اساسنامه ای تدوین کرد؟ اگر قرار است آساطوریان نسخه بدلی دیگران را برای «تدریس زبان مادری» در گیلان به نوعی دیگر تجویز کند که فاتحه ی همین نصف و نیمچه زبان مان را نیز باید بخوانیم !
در یکی از سایت های تازه تأسیس شده(گیلان مصور) خبری درج شده بود «در راستای حفظ و اهمیت زبان مادری در گیلان و به همت «مجمع اسلامی فرهنگیان گیلان» و همکاری مجله «دیلمان»(!) موانع آموزش زبان مادری با حضور «پروفسور گارنیک آساطوریان»، دهم اسفندماه در پژوهشکده تعلیم و تربیت آموزش و پرورش بررسی می شود».
قبل از این که وارد این مقوله شوم بد نیست چند سطر از گزارش خبرگزاری مهر را در خصوص «تدریس زبان مادری» و اظهار نظرات «اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی»در این جا بیاورم:
«- فتح الله مجتبایی عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی موضوع آموزش زبان مادری در کشور را امری وارداتی نامید و گفت: شک ندارم که این موضوع از خارج به ایران آمده است قبل از این در هندوستان نیز این مسئله توسط انگلستان تجربه شد و امروز هم انگلستان و کشورهای شمالی ما هستند که می خواهند این مسئله را به ایران وارد کنند.
- سلیم نیساری دیگر عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: عده‌ای فکر می‌کنند علاقه به یک قومیت یعنی تحصیل با زبان آن قوم اما این موضوع بسیار خطرناک است.
- محمد علی موحد عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنان کوتاهی با اشاره به مباحث مطرح شده در این نشست به موضوع آموزش زبانهای محلی توسط دولت اشاره کرد و گفت: دولت باید از مداخله مستقیم در آموزش زبانهای محلی و بومی خودداری کند ما زبان معیاری داریم که زبان رسمی ما است اگر دولت بخواهد آن را فراموش کند و به حوزه زبانهای محلی وارد شود کار ما زار است.»
با سلام و عرض ادب خدمت تمام بازدیدکنندگان فهیم مان . سال های گذشته یادداشتی
برای تان می نوشتیم اما در این پایان سالی متأسفانه با درگذشت دکتر سید مجتبی روحانی
شاعر و پژوهشگرنامی خطه شرق گیلان آن شادکامیبهارانه را از لبان مان بر چید .به همین
لحاظ به بزرگواری خودتان بر ما ببخشایید.پیشا پیش بهاران بر همگان خجسته باد!
"بهار" و "عید نوروز" در آئینه ی شعر فارسی
(حسن گل محمدی)
"بهار" و "عید نوروز" در تاریخ شعر فارسی تجلی پر شمار وانعکاس فراوانی داشته است.شعرا و سرایندگان شعر فارسیتحت عنوان "بهاریه"سروده های زیادی از خود بر جای گذاشتهاند."بهار" بعنوان احیاگر طبیعت و "عید نوروز "ایام پاسداشت این گردش لیل و نهار با شور و شوقی که در اقوام ایرانی از گذشته هایی دو ایجاد کرده است درحقیقت زندگی تازه و نویی را برای انسانها به دنبال خود می آورد.
نگاه شاعرانه به این زیبائی ها و شور و شوق رستن ودوباره رنده شدن نگاهی توصیفی در آغاز و نگرشیدرونی ومعنی گرا در پایان است.بطوریکه دربعضی ازاوقات توصیف بهاروسیله ای برای بیان مقصود و اندیشه های دیگر قرار میگیرد.این مقصود بسته به جهان بینی و تفکر شاعر نوع نگاه او را دراین مقطع زیبای دگرگونی طبیعت به درون گرایی و برون گرایی نشان می دهد.به عبارت دیگر بهار می تواند نماد عدم پایداری دنیا و نعمات آن باشد نعمت هایی که شایسته ی دلبستگی نیست یا اینکه نشان از گشایش و آرامش پس از تحمل سختی وسردی ها قرار گیرد و ایجاد امید و شوق برای حرکت به سوی آینده و شروعی دوباره نماید.
(پز ..... پزو/ باز به پرواز آمده / و بر روي سرخس ها نشسته ، و سرك كشيده / فرياد مي زند:/آي ..... پاييز است ..... پاييز/ آي ..... پاييز است ..... پاييز/ جهيزيهدست تو چيست؟)زنده یاد دکتر سید مجتبی روحانی.
عصر جمعه سیزده اسفندماهاز طرف سرکار خانم نگار پزشک پیامکی به این مضمون :«سلام پنجشنبه 19/12/95از ساعت 17الی 30/18 آمفی تئآترشریعتی مراسم یادبود دایی دکتر مجتبی است»دریافت نمودم. یک لحظه در ذهنم واژه ی «یادبود» همچون آتشفشانی فوران زد . پیگیر شدم و به واقعیت تلخی رسیدم که گفتنش واقعن تلخ و حُزن انگیز است . یعنی بیست روز از درگذشت دکتر سید مجتبی روحانی گذشته ، من بی خبر از همه چیز و همه جا. خبر تلخ و گزنده بود .گزنده تر از آن بی خبری ام ازآن زنده یاد بود.
سال 79بود. برای اولین بار به انجمن شعر ماسال رفتم .اتاقی از کتابخانه ی عمومی ماسال را به آن اختصاص داده بودند و انجمن شعر ، در دل مزار شهدای شهر قرار داشت. یعنی درست در مرکز شهر .اتاقی کوچک برای سی چهل نفر همراه با میز کنفرانس و چندین صندلی. زمان ورود ما صندلی ها همه اشغال شده بودند و چون به عنوان مهمان از قزوین آمده بودیم به پاس مهمانی ، چند جوان محجوب که هیک کدام شان را نمی شناختم ، به احترام ، جای شان را به ما دادند و خود سراپا ایستادند و ما با کمال شرمندگی نظاره گر این لطف بیشمارشان لحظه ها را سپری کردیم .
دور تا دور میز کنفرانس پُر بود ازشاعران پیشکسوت و جوانان با استعدادی که آمده بودند تا آینده شعر و ادب شهرشان را بارور نمایند .شعرها خوانده شد نقد و بررسی گفتگوهای دو به دو و یا چند نفره ادامه یافت و آنهایی که جلوتر آمده بودند باعذر خواهی چند باره مرخص شدند و سرانجام من ماندم چند تن از عزیزان پیشکسوت و در خصوص مشکلات کانون و انجمن های شعر مناطق تالش و بحث و تبادل نظر و پیشنهادات ودر پایان عکس یادگاری و خداحافظی.
دهه شصت تیم فوتبال همای تهران با نام حمید علیدوستی عجین شده بود.بازیکنی که با نفوذهای خطرناکش شیرازه ی بهترین خط دفاع هر تیمی را فرو می ریخت چه آنکه در تیم ملی نیز گل های بیاد ماندنی اش هرگز از ذهن ها پاک نخواهند شد.تعصب جنگندگی و پهلوانی و قهرمانی اش شهره عام و خاص بود و با داشتن چنین روحیه ای ستودنی شاید اولین لژیونر ایرانی لقب گرفته باشد . دکتر محمد کياسالاردر خصوص حمید علیدوستی می گوید:
حميد عليدوستي فوتباليست محبوب کودکي‌هاي من است؛ ستاره‌اي که تيم «هما» را به خاطر او دوست داشتم، ستاره‌اي که براي درخشيدن نيازي به پوشيدن پيراهن قرمز و آبي نداشت، ستاره‌اي که اخطار نمي‌گرفت، اخراج نمي‌شد، مصاحبه‌هاي آنچناني نمي‌کرد و هيچ حاشيه‌اي نداشت اما مي‌درخشيد و نمي‌شد نديده گرفتش، ستاره‌اي که در آن روز و روزگاري که لژيونر شدن به معناي بازي در ليگ‌هاي قطر و امارات بود، از ليگ ايران به بوندس‌ليگاي آلمان رفت و بازيکن «بوخوم» شد، ستاره‌اي که نه آبي بود و نه قرمز اما همه فوتبالي‌ها دوستش داشتند…
مي‌گويد در سينماي ايران، فيلم مورد علاقه‌اش «درباره الي» است و من معناي اين «الي‌دوستي» را خوب مي‌فهمم. «الي» شخصيتي است که همه او را قضاوت مي‌کنند، در حالي که تنها چيزي که از او مي‌دانند، همين نام «الي» است و حتي نمي‌دانند اين «الي» مخفف الهام است يا الناز يا چي...»
شعر فروغ فرخ زاد شعری است زنانه ، اما مخاطب او مرد است . فروغ بعد از رابعه و مهستی ، سومین زنی است که شعر را با جسارتی مثال زدنی به روح کلام یک زن نزدیککرده است .بیشترین شعرهای سه مجموعۀ دیوار و اسیر و عصیان از این دست است.این سه مجموعه ضمن اعتراض و عصیان او علیه مرد سالاری حاکم بیان مدافعه گونه ای است از حق انسانی زنان که در سراسر تاریخ مذکر ما از آنان دریغ شده است .
و فروغ بلند ترین صدای زن، در این تاریخ سراسر گریه آلود است .او از طریق این عصیان و اعتراض ، مظلومیت شگفت زن ایرانی را بازگو می کند و بر آن می شورد . شورشی که کلام او خود را در اسارتی می بیند که بر او تحمیل شده است ، بنابرین می خواهد که دیوار قفس را حتی با استفاده از یک لحظه غفلت زندانیان بشکند و شاهد رهایی را در کنار بگیرد.
اگر خاطر مبارک بازدید کنندگان مانده باشد هفته های قبل مطلبی به قلم امین حسن پور پژوهشگر گیلان مان در این تارنما به نمایش گذاشتیم که در آن اشاره ای به بخشی ازپدیده هایی که بنام «گیلان شناسی» در بدنه ی ادارات جذب شده اند داشته بودند و همانند روابط عمومی ادارات در حد «رپورتاژ»ـ گیلان هزینه ی راه هایی می شود که هنوز باید و شاید به بوته ی نقد و بررسی گذاشته نشده است و آنهایی که اندک آشنایی با هزینه ی «گیلان شناسی» دارند از نوشته ی امین حسن پور خیلی از مسایل را می توانستند و می توانند دریافت کنند که وضع مطبوعاتی مان در گیلان در چه وضعیتی سیر می کند .این آشفتگی های گیلان پژوهی حتا نشریاتی را که بالای دو دهه فعالیت دارند نیز بلعیده و در خود هضم نموده است.جالب است این بار یکی از روزنامه نگاران جوان گیلانی که خود صاحب نشریه است و خبرنگار جراید دیگر ، از زاویه ای متفاوت به این پدیده نگریسته که باز در هفته های بعد بیشتر در این خصوص خواهیم گفت و نوشت .حال این شما و این هم نوشته ی مزدک پنجه ای:
یک
مطبوعات از دوران مشروطه تاکنون نقش موثری در روشنگری و شناخت مردم نسبت به حقوق و مطالبات قانونی خود داشته اند، هر چند در پاره ای اوقات برخی از مطبوعات به‌واسطه‌ی عدم حرفه‌ای گری و شناخت جایگاه رسانه به جای آن که در جامعه‌ی مدنی به روشن گری بپردازند، بعضا جامعه را با اخبار، موضع گیری ها و تحلیل های نابخردانه دچار تشنج و بی ثباتی می کنند.
«گیلان مصور» سایت تازه بروز شده و نزدیک به «فرهنگ ...» است که گردانندگان آن از زیرمجموعه فصلنامه ی «دیلمان» می باشند .این سایت به تازه گی در تولید خبر از پیشروترین سایت های گیلان بوده و با ساخت و پرداخت گفتگوهای سریالی در قالب «گیلان گرایی» نقش برجسته ای را ایفا می نماید و همانند نشریه «دیلمان» در بازتاب از مطالب ارایه شده کم لطفی هایی را در معرض دید عموم قرار می دهد . با توجه به کارنامه ی نه چندان خوب این فصلنامه،سایت «گیلان مصور» گویا در پوشش خبر «نقش آفرینان» ... تا حدودی گوی سبقت را از دیگررسانه های مجازی و مکتوب گیلان ربوده است.
شاید به این خاطر باشد که این سایت نسبت به سایت هایی که در پوشش «نقش آفرینان» همایش های سریالی که یکی از آنها قرار است در 25آذری 95 در رشت برگزاری گردد اطلاعاتی بیشتر از دیگران در اختیار افکار عمومی قرار داده و می دهدکه جای بس تقدیر و تشکر ویژه دارد و از لای همین اطلاعات بدست آمده می توان به چند و چون لایه های پنهانی آن دست یافت. یارسانه های دیگری دارند جورنشریه ی «دیلمان» را می کشند که قبلن حتا بازخوردهای آنچه به نشریه می رسید هم نتوانست در اختیار مخاطبین خود قرار دهد.
آنهایی که در وادی «فرهنگ عامه» تالش سیر می کنند وبا آداب و رسوم تالشی دنیای سحر انگیزی برای خود خلق می کنند حتمن مقالات پر مغز قربان صحرایی چاله سراییرا به یاد دارند.از این نویسنده ی شهیر تالش در طول این سال ها مقالات بیشماری در جراید گوناگون ، وبلاگ ها و سایت ها برای زنده نگهداشتن تالش منتشر شده است .قلم وی نیز به یقین یکی از افتخارات تالش است.جا دارد خوانندگان در اشتراک مساعی از این نوشته ی پر ارزش بی خبر نمانند. اگرچه در ردیف باز پخش ها قرار می گیرد اما هر لحظه تازه و تازه تر به نظر می رسد.این عزیزتالش مان در هرگوشه ای از ایران نازنین مان که باشد همیشه پویا و شاداب و در کنارش با قلم شیوا و همیشگی اش تالش را سرزنده معرفی نماید کما اینکه در این یادداشت، احساس بلند و ظریفش را در ویترین دید عموم گذاشته و مانیز با طراوت آن دوباره با اندکی تلخیص به نظاره اش می نشینیم :
***
اينجا «اَلاشِستان»1 است، با قامت‌هاي قيام کرده
دوره «گَرمِشَه وا»2 سپري شده، برگي بر راشي نيست
بادي سرد و سوز مي‌وزد، از سمت «اسکله»3
گويي صداي خشن سرخ‌پوشان4 است که بدين سو، زوزه مي‌کشد
نهيب قُلدر5هم شنيده مي‌شود، از «پُل منجيل»
اما اينجا «ماسوله» است، حومه «فومنات»
مردي «شِکَه‌پوش»6 مي‌آيد، «باشْلَق»7 به دوش
و «چَموش»8 را گره زده است به «پاتاوَه»9
«چَنگيلَه»ای10 در کار نيست، اما «گيرَوِه»اش11 رنگين است
پژوهشگر ، نویسنده ، مترجم و شاعر نامی کُرد ، استاد عبدالرحمن شرفکندی ملقب به «هه ژار» در سال 1300خورشیدی در شهر فرهنگ پرور مهاباد دیده به جهان گشود . پدر ایشان ملا محمد پور از روحانیون متدین بود که از راه کسب و کار امرار معاش می کرد. هه ژار در بیست سالگی ( سال 1320 اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران و به ویژه کردستان) جزو نخستین کسانی بود که در جمعیت تجدید حیات کردستان (ژـ کاف)عضو شد . در این زمان استاد شروع به سرودن شعر کرد .در همین زمان تخلص «هه ژار به معنی فقیر و تهی دست» را بر گزید. از سوی قاضی محمد رئیس جمهوری کردستان شاعر ملی لقب گرفت و نخستین دیوان اشعارش چاپ و منتشر گردید. او از دوستان و نزدیکان قاضی محمد بود .
داستان زندگی هه ژار در عراق ، سراسر حکایت تحمل فقر و محرومیت در عین آزادگی است. سال ها با نام مستعار زیست و برای گذران زندگی ، به انجام سخت ترین کارها دست زد.از کارگری و سر عملگی در بیابان های گرم و سوزان جنوب و غرب عراق تا خدمتکاری منازل و حمل بارهای مردم ، کار طاقت فرسا و سوء تغذیه بیمارش کردو چون بیماری اش به درازا کشید مسلول شد و به توسط جمعی از دوستان به بیمارستانی در جبل لبنان انتقال یافت .این بیمارستان کتابخانه ی بزرگی داشت حاوی کتب ارزشمند به زبان عربی .هه ژار دو سال و چند ماه در آن جا بسر برد و به مطالعه ی این آثار پرداخت . پس از بهبودی به عراق بازگشت (به عضویت مجمع علمی آن کشور درآمد) هه ژار جزو مخالفان رژیم نوری سعید عراق گشت و به کردستان سوریه هجرت کرد. پس از کودتای عراق و سلطنت عبدالکریم قاسم و برابری حقوق کُردو عرب ، هه ژار به عراق بازگشت و به ملا مصطفی بارزانی رهبر کردهای عراق پیوست .هفده سال در کنار بارزانی اشعاری بسیار مهم و سیاسی سرود که در دیوان بو کردستان(برای کردستان) به چاپ رسید.
قلم دکتر رضا دادجوی را قبلن بطور پراکنده در رسانه ها مرور نموده ام که حال و هوای خاص تالش را با خود دارد و بیشترین سوژه هایش بر مدار ماسال می چرخد. این بارخالکایی آمده وسعت نوشتارش را گسترش داده تا شاید قوم تالش بهتر در رمان دیده شود .این اثر 351صفحه دارد و به حکایتی می پردازد که از دهه ی 20تا اوایل انقلاب را شامل می شود . نقطه ی قوت خالکایی تراژدی تلخی است که در زندگی شخصیت های رمان رُخ داده است و هر یک از این شخصیت ها با سرگذشت شان ذهن ما را ساعت ها به خود در گیر می سازد و همچنین دو قطبی بودن جامعه در رژیم پهلوی دوم را به زیبایی به تصویر کشیده است .
سیزدهمین شماره «آوای املش» منتشر شد. آوای املش نشریه فرهنگی هنری و اجتماعی املش است که به صاحب امتیازی پزشک نامی و مردمی شرق گیلان ، دکتر صادق محبوبی منتشر می شود.الحق هم جای پای خود را در بخش پژوهشی آن منطقه پیدا کرده و طیف وسیعی از پژوهشگران را با خود همراه ساخته است .
این نشریه در شماره ی پاییزه ی خود با مقالات متنوع همراه با مقاله ای از گیلان شناس و شاعر تالش جمشید شمسی پور خشتاونی آذین بسته شده و در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است .خشتاونی در مقاله ی خود به گویشی از گیلان پرداخته که جذابیت خاصی به «آوای آملش» داده است و دکتر محبوبی بزرگوار نیز در مدخلی زیبا و در تکمیل نمودن مقاله خشتاونی «خانه فرهنگ گیلان» را ، که امروز بجای پرداختن به اصل گیلان به گویش «مرکز رشت» اکتفا نموده جلوه ی ویژه به این نوشتار داده است .
همانگونه که در این تارنما قبلن ملاحظه شده ، شمسی پور چند سالی است که شیوه ی پژوهشی دوستان «مرکز رشت» را چندان مناسب گیلان شناسی نمی داند .این مقاله نیز با زاویه ای دیگر به همان پروژه ای پرداخته که بخشی از سوژه هایش را ازشرق گیلان گرفته و با ادله و شواهدی که به نوعی تالش نیز در آن درگیربوده و آمده هریک را در پیوند از هم به گیلان منتقل ساخته است . با هم می خوانیم:
***
از آنجایی که گیلان از منظر فرهنگی ، تاریخی کاملاً متنوع و متمایز بوده و همانند اطلس زبانی منحصر به فرد است . به همین لحاظ تفاوت ژرنال گیلو لوژی هر منطقه طبیعی به نظر می رسد . از علائم اثربخشی وفرامین تبلیغی آن می توان به سازمان های مردم نهاد در «مرکز رشت» یا همان NGOها اشاره نمود که با جنبه های تبلیغی و نام های نمادین ، با بهره گیری اعتبار قابل توجه از «گیلان » ـ با هماهنگی جراید ریزو درشت همسوی با گیلان گرایی!، نمود مشخصی به خود می گیرد. در قبال مدل سازی گیله وا و «دامون» ـ نبش قبر شده! از همه برجسته تر و قابل مشاهده است .
هفته های گذشته قوم نجیب و کُهن مان ـ تالش با پدیده ی رسانه ای از جنس گیلان گرایی!در«مرکز رشت» مواجه بود که جا دارد در همین خصوص یادداشتی در دوقسمت ـ بخش اول همین نوشتار پیش روست و بخش دوم آن تحت نام«دیارمیرزا الموت است...» در اختیار عزیزان بازدید کننده قرارمی گیرد.اما چون باانصاف می بایست قضاوت نمود و همه ی رفتارو کردارمان را بر اصولی قرار دهیم که کشور نازنین اسلامی مان ـ آنگونه که بستر را برای مان فراهم نموده از آن بهره ی بهینه ، برای همین آب و خاک برده شود.
اول از همه از خودمان شروع کنیم و بعد برسیم به آنهایی که به تالش کم لطفی کرده و می کنند ـ همانگونه که اشاره شد این پدیده (داعش) نام ویرانگری را به یدک می کشد و از آستین امپریالیزم آمریکا بیرون جسته است. با وجود اینکه نام مشمئزکننده ای داردو در این بلبشوی رسانه ای که شیطنت کلمات در آن بیشمار است و در شبکه های مجازی گاهن رُخ داده و دیدگاه های گوناگونی را به سمت خود معطوف داشته است.که بارها نیز از طرف نظام مقدس اسلامی در خصوص این پدیده اطلاع رسانی خوبی شده است تا جوانان ناخواسته در دام چنین پدیده هایی گرفتار نیایند .خوشبختانه در منطقه شمال نیز ائمه محترم جمعه در آگاه سازی این قضیه نقش بسزایی داشته اند. اینکه بیایم این پدیده را محدود به گیلان و تالش بدانیم ، اینگونه نبوده و نیست. چرا که این مسئله یک موضوع جهانی ست و ماهیت درونی و برونی آن بر کسی پوشیده نیست . حتا آزادیخواهان جهان نیز این پدیده ی امپریالیستی را به خوبی می شناسند. از جمله ی آن خود تالشان از برادران اهل تسنن گرفته تا تشیّع که تالشان اهل تسنن نگین درخشان منطقه ی شمال شهرستان تالش اند و در کنار برادران اهل تشیّع آنچنان با محبت و صمیمیت و صداقت زیسته اند که شاید زبانزد عام خاص باشند و درکنار آن با دیگر اقوام نیز بطور مسالمت آمیز در پیرامون هم به زندگی روزمره خویش ادامه می دهند.
ره آورد گیل منتشر شد.ماهنامه ره آورد گیل از آن دسته مجلات پژوهشی گیلان است که در این چند ساله توانسته در بین اهل پژوهش جایگاه والایی برای خود پیدا نماید و در کنار ادبیات معاصر به فرهنگ و هنر و ادبیات بومی شمال ایران نیز می پردازد.
این نشریه مردمی در تازه ترین شماره ی خود (52ـ53 پیاپی 65ـ66 مرداد و شهریور95) در کنار آثار معاصرین و ادبیات بومی منطقه ، مقاله ای از گیلان شناس و شاعر تالش ، جمشید شمسی پور خشتاونی در تبار شناسی از نهضت جنگل به چاپ رسانده که برای اهل پژوهش و تاریخ نهضت جنگل قابل توجه است . خشتاونی با بهره گیری از کتاب مستشار انگلیسی چک تبار، تحت نام «بیگانه ی در کنار کوچک خان» اثر یان کولارژ زوایای مبهم نهضت جنگل را که تاکنون کتمان مانده بود تحلیل نموده است .
در کنار معرفی از کتاب عنوان داشته که میرزا کوچک خان از تبار رشوندهای الموت و کُرد بود.اگر در دوره دوم و سوم نهضت جنگل به منطقه ی آلیان پناه برده ، با هنر زبان کُردی توانسته حلقه ی سرداران خود را در پیرامونش جمع نمایند.که بخشی از این اسناد را از دل همین کتاب گرفته و بخش های دیگر را که در کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی ثبتو ضبط است ـ و تاکنون گیلان شناسان از وجود چنین اسنادی بهره بهینه نبرده اند تا گفته باشند این زبان کُردی بود که بعد از منطقه ی آلیان بیشترین نقش را در تاریخ مبارزات 7ساله جنبش جنگل داشته است .مقاله ای که هم اکنون در نشریه تازه منتشر شده ی ره آورد گیل در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است . ما نیز با کسب اجازه از خشتاونی در اختیار خوانندگان قرار می دهیم:
***
از جنبش جنگل روایت های فراوانی در دسترس و تالیفات زیادی صورت گرفته است .همچنین مراکز متعددی به آن پرداخته و یا پیگیر آن هستند . تنها کتابی که ازنزدیک به نقل حوادث و وقایع نهضت جنگل پرداخته و ناگفته های بیشماری با خود دارد«بیگانه ای در کنار کوچک خان» اثر یان کولارژ مهمان چک تبار میرزا می باشد.
کتابی که در تشخیص ارزش استنادی ، به مراتب جدی تر و عمقی تر است . این اثر را رضا میرچی ترجمه و نشر فرزان روز در سال 1384 منتشر ساخته است.
گاهی وقت ها نمی توان واقعیت ها را از خوانندگان پنهان نمود و ناگفتنی ها را نگفت. چرا که پنهان کاری چنین فرایندی ، خود فرایند منفی دیگری را در پی خواهد داشت. به همین خاطر این نوشتار نیز همانند دیگر نوشتار انتقادی مان بر می گردد به تالش و ناهنجاری هایی که[البته با پوزش از اهل قلم تالش که چنین دیالوگ هایی را می بینند و می خوانند که بعضن نیاز است چنین پدیده هایی آسیب شناسی گردند]که هر از چند گاه در رسانه های مکتوب و مجازی مرتبط با تالش سر از ناکجاآبادی در آورده که نگاه ها را به سوی خود جلب می نماید و در چند پلان در زیر خواهد آمد.
(1)
هفته های قبل یکی از دوستان طناز و بذله گوی مان ، در طی تماسی همراه با هجویات همیشگی اش که ما را از نیش و کنایاتش بی نصیب نمی گذارد و هر چند وقت محبت می کنند و جویای حال مان می شود . طبق معمول هم ما را از بعضی اخبار و روایات مطلع می سازد. این بار نیز سوژه اش را شکار نموده و با حالت تمسخر و توأم با شوخی که در کل ، شیرازه ی کلامش را تشکیل می دهد، با این یاد آوری که «جناب وزمتر؛ اخیراً به حریم تلگرام رفته ای؟[که خوشبختانه و یا متأسفانه میانه ی خوبی هم با اینستاگرام و تلگرام و...ندارم]آقای منفی باف ، هی می گویی تالش تولید ندارد، تالش پیشرفت ندارد، تالش هنر ندارد، تالش زنده نمی ماند ، چه و چه و چه را ندارد.برو بخوان! مطالعه کن! درجه سوادت را بالا ببر! برادر من . این [فتره لس] تالشی که در فلان بازار خرید و فروش می شود را ببین که در شبکه ی اجتماعی چها می کند ؟! اصلن رفته ای تا ببینی؟ بعد می نویسی[با اینستاگرام و تلگرام و... تالش زنده نمی شود] تالش با اینها به جایی نمی رسد! هی داد سخن می رانی که ... پس تکلیف تولید [فتره لس] مان چه می شود؟ برو PMهایش را بخوان این همه استقبال از آن شده است .
مدتی قبل یکی از روزنامه نگاران معاصر گیلانی در شِکوهِ و گلایه از ضعف روزنامه نگاران ، مطلبی را در گیلان انتشار داده بود تحت عنوان «گردغبار این روزآفتابی را فرو بنشانیم» و آورده بود:« جامعه به ویژه استان ما با انبوه روزنامه نگاران آماتوری رو به روست که نه فضا و فرصتی برای حرفه ای شدن دارند و نه حرفه ای شدن شان اعتباری برای آنها به همراه دارد . در چنین فضای نابسامانی آنچه باقی می ماند چسبیدن به لقمه نانی که معیشت ناچیز روزمره را برای روزنامه نگاران فراهم می سازد.»
این روزنامه نگار چیره دست و با تجربه ی گیلانی که قلم وزین اش مایه ی افتخار گیلان ماست در راه پیشبرد «گیلان شناسی» زحماتی در طول این سال ها متقبل شده است و سوگنامه یی که در خصوص خبر نگار نوشته است ، واژه گانش ما را به یاد گذشته انداخت و به تاریخی برد، شاید نسل امروزی بی خبر از آن باشد که در گذشته بنام قلم بر سر خبرنگار چه می آمد؟ اگر چه هر بزرگ نامی حاشیه هایی هم در پیرامونش وجود دارد و برای اهداف اش می بایست این حواشی را نیز تحمل کند.
این موضوع ما را به یاد زنده یاد محمد مسعود مدیر روزنامه «مرد امروز»انداخت.روزنامه نگاری که با قلم نان می خورد اما نان و پنیر و ریحان می خورد.لقمه را از دست مردم می گرفت .با مردم نفس می کشید.نان مردم را بر روی کاغذ می نوشت .در خیابان ها با مردم بود .شعارشان با مردم بود.همه چیز را با مردم تقسیم می کرد. اگر چه عده ای آمدند و گفتند که وی در بالا شهرویلا دارد ،نوکر دارد. خدمه دارد. چنین است و چنان . همان هایی که علیه وی نوشته بودند تاریخ به درستی نوشتارشان را بر ملا ساخت و مردم همه ی این ها را می دیدند .
قطعه شعری آزاد که ملاحظه می شود ، از شاعر بلند آوازه و تصنیف سرای معروف کشور همسایه ، یعنی جمهوری آذربایجان است که چند سال قبل شمسی پورخشتاونی برای مان درگاه شعربازخوانی نمود و بعدها در ارتباط با شعر آن کشور اطلاعات زیبایی در اختیارمان قرار دادند و شد دستمایه ی مقاله ای که پیش روی تان قرار می گیرد که هم مربوط به زبان نجیب تالشی می شود و هم دیگر زبان های پیرامون آن. چرا که این زبان(آذری)در چالش با زبان تالشی از آستارا تا نزدیکی های اسالم همچون سیلی ساری و جاری شده است.
اینکه بیاییم مدعی العموم شویم زبان آذری فقط در تالش پیشروی نموده چیز درخوری نخواهد بود. چرا که این زبان در منطقه نفوذ فوق العاده ای داشته است.براستی در درون خود چه چیزی دارد که اینگونه سهل و آرام همچون هوایی بلعیده می شود ، در سینه ها پاجوش می زند و کم کم درمیان مردم شاخ و بال در می آوردوهمه را نگران ساخته است و این نگرانی از چه بابت است ؟
جالب تر از همه نشریه ای یومیه در تهران منتشر می شود که شاخه ای از آن در «مرکز رشت» هر از چند گاه با ضمیمه هایی که به گیلان می پردازد و به نقش زبان آذری اشاره داشته است و مدیرمحترم یکی از جراید گیلکی زبان در وصف آن گفته است:«هم گرایی در آنها زیاد است ولی ما واگرایی داریم الان ممکن است دو گیلک در زاهدان به هم برخورد کنند ولی انگار نه انگار اما وقتی این همگرایی در بین آنها وجود دارد مدیریت و مسایل اقتصادی را در دست می گیرند در تکه های جغرافیای ساکن می شوند زبان شان را حاکم می کنند و امتیازاتی به دست می آورند.»
جریده «خیرالكلام» اول مرداد 1286 خورشیدی در رشت متولد شد. از آن زمان نشریات زیادی طلوع و غروب كردند. هر‌كدام از این رسانه‌ها، بخشی از تاریخ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حاكم بر كشور و گیلان را در صفحات خود گنجانده‌اند. 10سال بعد از خیرالكلام، نشریه ای در فضای ملتهب گیلان متولد شد كه‌تریبون رسمی یك جنبش انقلابی در جنگل‌های گیلان بود.
«جریده جنگل» زمانی متولد شد كه نه تنها كشور بلكه همسایه شمالی گیلان دستخوش تحولات بود. این جریده انعكاس صدای جنبش انقلابی جنگل به رهبری میرزا كوچك خان بود.این نشریه در 2 سال منتشر شد. در سال اول تنها 31 شماره و در سال دوم تنها 4 شماره انتشار پیدا كرد و پس از دوره دوم و انشعاب فكری در نهضت، متاثر از انقلاب روسیه، عملا انتشار نشریه جنگل متوقف شد.
«کتالم» رامسر از جمله شهرهایی است که در طول این سال ها در زمینه ی شعر رشد قابلتوجهی داشته است .آن نیز بر می گردد به همت و تلاشی که شاعره ی نام آشنای معاصر ـ فاطمه ملک زاده (پژواک) در طول شانزده ساله ای که کانون «شالیزار» را پایه گذاری نموده، همانند خزانه ای که شلتوک های شعر در آن پرورش یافته باشد و امروز هریک از آنها در منطقه به خوشه نشسته اند و به چه زیبایی از وجود این کارگاه تخصصی ، شعرناب تولید می شود که «رد پایی در کویر» یک نمونه از آن است .
کتابی که تصویرش را در بالا ملاحظه می نمایید اثری از شاعره ی خوش ذوق کتالم خانم «میترا جویا» است که بر خاسته از کانون «شالیزار» می باشد.کتاب در دو بخش شعر کلاسیک و آزاد تدوین یافته و انتشارات شلاک آنرا منتشر نموده است .
این دفتر با تصاویر موجود ، زوایای پنهان اجتماع را عریان می سازد و گاه آنچنان لایه بندی شده ، حس غریبی به خواننده منتقل می کند تا کار کردهای تازه ی واژه ها نقش زبان را در شعر نشان دهد.
شعرهای این دفتر ساختاری ساده ـ اما مفاهیمی دلپذیر دارند و شاعر توانسته به بازآفرینی واقعیت ها ، فضای ساخت مندی به شعر بدهد.حس سانتی مانتالی شاعر غالب بر مضامین بُغرنج و صنایعادبی است و این حس حتا خارج از قالب شعر نیز می تواند خودش را نشان دهد .او گاهی «پشت پلک های نشسته ی آفتاب ، از شانه ی روز بالا می رود» تا «قطره قطره به انتهای روز» برسد.
آنچه در پايين از نظر مبارك تان خواهد گذشت گفتگوي مرحوم افشين پرتو دبير اولين «همايش بازشناسي نهضت جنگل سال 1381» كه دو روز متوالي در رشت برگزار گرديد ـ قبل ازاینکه همایش یاد شده برگزار شود دو گفتگوی همزمان در گیله وا شماره 67مرداد و شهریور81 که اولی با «س.ا» و دومین آن با دبیر همایش در همین شماره و در دو صفحه ی رودرروی هم انعکاس می یابد که نظرات شان در ارتباط با همايش هايی كه بعدها بنام ميرزا كوچك خان در دانشگاه هاي گيلان برگزار شد و خواهد شد (!)هم چندان بي ارتباط نيست.چرا که همان دوستان عزیز و با همان تیم که شرح حال آن در ویژه ی «دیلمان» زمستان سال 1394 رفته ، دلیل بر این مدعاست و می تواند برای افکار عمومی و بازخوانی از بعضی از موضوعات گیلان شناسی قابل توجه باشد.
اگر هفته هاي قبل در همين تارنماي مان ملاحظه نموده باشيد ، دومطلب در خصوص «فرهنگ گيله وايي» اشاره شد که چندان بی ربط با این همایش ها نبود که مدیر محترم جریده ی گیله وا یکی از اعضای اصلی همایش سال 81 بود وپشت بند این ها قرار است بازهمايشي در آذر ماه95 تحت نام «نقش كسما در نهضت جنگل» برگزار گردد و نتيجه ي داوري آن هنوز مشخص نيست که آیا همان عزیزانی که درهمایش سال 1381حضور داشتند این همایش راهدایت و رهبری می کنند ، یا اینکه نه دوستان دیگری به این جمع اضافهخواهد شد؟
یکی از نشریات یومیه و پر تیراژ کشور شاخه ی گیلان مدتی ست از روی خیر خواهی ، گفتگوهای سریالی را با اشخاصی در «مرکز رشت» صورت می دهد و در بیشتر موارد با واژه گانی تکراری و اغراق آمیزهمچون«استاد»،«ادیب»،«دانشمند» ، «پیشکسوت»،«پایه گذار»و... که بلافاصله دوستانبعد از چاپ مطالب شان در شبکه ی اجتماعی از قبیل تلگرام و ... از آن بهره بهینه می برند. بی آنکه در یابند که هدف نشریه مورد نظر ارتقاء بخشیدن به فرهنگ بومی و محلی بوده است نه چیزی دیگر.
در کنار آن نیز چون حلقه ای که درتیر رس گفتگوهای این جریده قرار دارند و در زنجیره ی «فرهنگ گیله وایی» گرفتار آمده اند که امروز بنام (حذف ، سانسور،تحریف اقوام گیلانی و...) آنچه در آن دیده نمی شود ،خود چهار شاخه (گویش) اصلی و قدرتمند زبان گیلکی ، که این خبرنگار محترم خانم[...]گویا از آن بی خبر می باشند و می بایست گیلان در جمع با اقوام مختلف دیده شود نه با گویش خاص «مرکز رشت» .
«دیلمان» نشریه ی تازه متولد شده ی شهر رشت است که به جمعیت جراید استان افزوده شده است. مبارک است ان شاءالله.در فراوانی نشریات حداقل پیامی را می رساند که وابسته به کدام دسته ، محفل و...می باشد و از همه مهمتر، نشان دهنده ی رشد و تعالی فرهنگی گیلان است. اینکه هربار با شکل و شمایلی می توان گیلان را در آن دید و اهل قلم گیلانی را تا حدودی رصد نمود که کجای گیلان ایستاده اند؟ آیا براستی گیلان گیلانی که می کنند ـ همان گیلانی ست که در جراید به آن می پردازند؟ یا نه گیلانی که آزاد اندیشی در آن باشد، فاقد سانسور باشد و باشدهای بیشماری که در این جریده ی تازه متولد شده دیده می شود؟ یا نه همسویی با ادارات و پشتوانه های ... را در کنار خود دارد؟اگر این خصایص در جهت شناخت از گیلان عزیز باشد ـ خُب ، غنیمت است و جای شکرش باقیست.
آنهایی که در وادی جراید و مطبوعات و گیلان شناسی سیر می کنند باید توجه داشته باشند دردرون اتاق شیشه ای ایستاده اند و چهاردیواری شان به خوبی دیده می شود.شخصی که به فرض از مولانا می گوید ، از عرفان داد سخن می راند، از همایش ها می نویسد مسَلَمَن دلش برای گیلان می سوزد و جلسات گفتگوی با غرب را به رُخ دیگراستان ها می کشد . مگر می شود چنین شخص و یا اندیشه ای سانسور را پیشه ی خود کند؟ یک بار پیشه کرد ، دوبار پیشه کرد ، ده شماره پیشه کرد و از وجود روشنفکرانی بهره ببرد که بعضی های شان حاضراند بخاطر حضور شان ، اندیشه که سهل است با یک قطعه عکس همه ی داشته هایش را به نمایش بگذاردتا در آن اتاق شیشه ای دیده شود. غافل از اینکه با کوچکترین تلنگر نقدی آن چهار دیواری فرو می ریزد.
همان گونه که دوستان اطلاع دارند به دلایل شخصی حدود دو ماهی تارنمای مان تعطیل بود .اما خبرها به دست مان می رسید وکم و بیش اخبار گیلان را رصد می کردیم و در بین همایش هایی که در شمال ایران برگزار شده بود ، همایشی در دانشگاه گیلان برگزار گردید ، تحت عنوان «همایش بین المللی گویش های ایرانی کرانه ی جنوبی دریای کاسپین»که در نوع خود در کشور کم نظیرـ وصد البته تحسین بر انگیز بود.
دبیری همایش را هم تالش شناس نامدار گیلانی ، استاد دکتر محرم رضایتی بر عهده داشت. البته از تلاش دانشمند فاضل استاد دکتر فیروز فاضلی هم نبایستی غافل ماند که در این خصوص سنگ تمام گذاشته است .
همایشی که در آن فارغ از نژاد و دسته و طایفه و ایل و زبان خاص به «تنوع طبیعی و جغرافیای منطقه یی» همه ی اقوام کرانه دریای کاسپین پرداخت داده شده بود و زبان های شمال ایران ملاک کار آن قرار گرفت ، نه زبانی خاص ، که متأسفانه امروز بقول یکی از گیلان شناسان ، بنام «فرهنگ گیله وایی» در مرکز رشت رواج یافته تنها بنام یک گویش انحصاری به فرهنگی می پردازد که در سطح خود شهر رشت هر سطر ازمتن های خاص آن با دهها توپوق زدن پیش رانده می شود و در جراید شان ـ اگر چهل و هشت صفحه باشد 40صفحه اش مختص به همان گویش خاص است که در تقابل آن ـ چنین همایش های کلان استانی به حق ستودنی و جای سپاس ویژه دارد.
جالب تر از همه ، آن گونه که در بالا ذکر شد ، دبیر همایش فرزندی از تالش بود . تالشی که آمده در کنار قوم خود(تالش) دیگر اقوام ، از جمله «فرهنگ گیله وایی» را نیز دیده است . همان فرهنگی که متأسفانه جوانان پر شور تالش مان را به سمت و سویی کشانده ، که اندیشه ی بعضی از دوستان مرکز رشت را می بینند و در مقابل آن از روی احساس به وبگردی پرداخته و در جای جای جهان ، تالشی را رصد نموده تا به خیال شان به آمار تالشان بیفزایند!!!
البته گناه از آنان نیست بل گیلان شناسانی که در مرکز رشت اقوام دیگری همچون تالش ها ، گالش ها، کُردها ، لُرها آذری هاو... به دیده ی اغماض می نگرند و حلقه برای شان چنان تنگ می شود که این اجازه را نداشته باشند تا آنگونه که گیلان در موزاییک اقوام قرار دارد خوب دیده شود.
اگر کُردها و لُرهای لوشان دست به دامان قزوینی ها می شوند و یا آستارایی نظر مساعد به اردبیلی ها دارند همه نشأت گرفته از همان «فرهنگ گیله وایی» می باشد که شرحش رفت. از این شعارهای «پان »گرایی که بوی افراط و... ازآن بر می خیزد و در کنار آن نیز زبان های خاص دیگر هم باگویش خاص خود و با بهره گیری از ابزارشناسی «زبان معیار» دیگر گویش های هم جنس خود را نادیده می گیرند .
این زبان شناس با تجربه و خبره ی گیلانی واستاد دانشگاه و همکاران وی چه زیبا و سخاوتمندانه از تجربیات ذیقیمتی که در این سال ها اندوخته و دریافته اند که «زبان ها و گویش های ایرانی کرانه جنوب دریای خزر شامل گیلکی ، تالشی ، تاتی ، گالشی ، تبری ، کتولی ، مازنی و ...»را نیز باید دید. از همه مهمتر زبان های مهاجری که پنج ـ شش قرن قبل به دلایلی به گیلان کوچانده شده اند ، حق آب و گل در گیلان دارند که بایستی در نظر گرفته شوند.
خوشبختانه دبیرمحترم همایش (دکتر محرم رضایتی) نگاهش را فراتر ازتالش و گیلک برده و به گویش های پراکنده ای که در همسایگی این ها قرار دارند نیز نظر داشته و تصریح نمود که از این طریق «بهتر می توانیم به شناخت اقوام ، فرهنگ و سنت آنها پی ببریم.»چنین امری می رساند که این بزرگوار در طول سال های تدریس در دانشگاه تجربه ای گرانبها آموخته و به جهان پیرامون خود اشراف تام دارد.
همایشی که به حق بدعتی برای دیگر اقوام ایرانی در گیلان شدهو همه نگاه ها را به سوی خود جلب نمود و خوشبختانه بنام دکتر محرم رضایتی بزرگوار و تیمی که وی را همراهی کردند رقم خورده است.که مایه مباهات تالش است.همانگونه که اشاره شد این اولین بار است که تالشی اینگونه واقع بینانه و زیبا به گیلان نگریسته است و ایکاش «فرهنگ گیله وایی» از این اندیشه و دانش بهره ها می بُرد.
اگر چه ما در آن همایش حضور نداشتیم و به درستی نیز نمی دانیم چه مقالاتی در آن ارایه شد و مهمانان آن چه کسانی بودند؟ فرقی هم نمی کند چه دعوت می شدیم و چه نمی شدیم ـ همین که نگاه کلان این دانشی مرد تالش تا به این حد از رشد و تعالی علمی رسیده که اقوام را در جمع دیده است ، انگار همه ی ما در آن حضور داشته ایم . فرقی نمی کند ، کار خوب را باید تحسین نمود و قدردان خوبی ها بود.
این حرکت فرهنگی افتخار همه ی ماست که فرزندی از تالش در بین فرزندان دیگر اقوام پیشقدم این کار نیک شده و قوم خود را در جمع اقوام دیده و نه در گویشی خاص که متأسفانه امروز اکثر جوان گیلانی را جری ساخته و همچون گوشت قربانی شده قطعه قطعه ـ و هرقطعه از آن در دست یک جوان که صاحب نشریه اند و به نام گیلان و اقوام به آنچه که پرداخته نمی شود همان اقوام است . با توجه به اشارات بالا به باور یکی از گیلان شناسان این شیوه به «فرهنگ گیله وایی» شباهت بیشتری دارد .
اگر در همین چندماهه ی اخیر به نشریات تازه متولد شده ی گیلانی توجه شود که بنام «دیلمان» به کام «مرکز رشت» آنچه را که ساخته پرداخته اند فراتر از سپید رود نرفته است . جالب تر از همه خود چهار گویش اصلی زبان شان نیز در آن غریب واقع شده است . لذا در این بُرهه ی حساس ، چنین همایش هایی شاید بدعتی برای عقلای دیگر زبان ها بوده باشد.اگر ما به جای اقوام ، به زبان خاص خودمان بپردازیم مطمئن باشیم زبان های دیگر آن احترام و عزت را از ما دریغ خواهند نمود.
خوشبختانه این دانشمند نامی و تالش زبان عزیز ـ دکتر محرم رضایتی چه زیبا در کنفرانسی فرموده است :« حفظ و استمرار گویشها با ایجاد تنوع زبانی که ذاتاً امری خوشایند و نیکوست ، می تواند در توسعه ، تقویت و بازسازی زبان فارسی در سطوح مختلف مؤثر باشد.»خود گویای این است که آینده ی چنین همایش هایی بسیار روشن و امید وار کننده است.
اما چرا چنین همایش اسم و رسم دار و ماندگاری که تحسین اقوام ایرانی را بر انگیخت در تالش با سکوت مواجه شد؟ آیا در تالش خبرنگاری نبود تا چنین خبرمهمی را انعکاس دهد؟ چگونه است بولتن های خوانین را به چاپ می رسانیم و از جیک و پیک آنها می نویسیم ، از گفتنی ها گرفته تا ناگفتنی های جاری و ساری شان را برجسته می نماییم و بصورت ... آنچنان با آب و تاب که همگان را به این باور می رسانیم که ... بگذریم. پرسش است آیا نمی شد خبرنگاری را فرستاد واین همایش را به صورت خبرهای ویژه همانند نشریه قدیمی و تأثیر گذار«هاتف»منتشر نمود؟ براستی ما را چه می شود؟
ماهنامه ی علوم انساني (تاريخ)سال دوازدهم، شماره 61-62، فروردين و ارديبهشت 1395
در134 صفحه به مدیرمسئولی دکتر محمدعلی فائق و سردبیری استاد هوشنگ عباسی منتشر شد.
این شماره ی ره آورد گیل نیز همانند شماره گان گذشته اش با مقالات متنوع در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است که با قلم پژوهشگران و هنرمندانی چون اسدالله عمادی ؛محمود نیکویه ، دکتر فریدون شایسته ، دکتر دژآباد، محمد بشرا، محسن آریاپاد ، عباس لایق ، هوشنگ عباسی ، مهدی رضا زاده ، رحیم چراغی ، ، فتاح پادیاب ، محمد تقی مرتاض هجری ، سروش گیلانی ، عباس رسولی املشی و... آذین بسته شده است .
در بخش تاریخ این شماره ی ره آورد گیل مقاله ی«نقش آقاجان بيگ شفتي در جنبش دهقاني گيلان» به قلم حقیر نیزبه چاپ رسیده که دراختیار خوانندگان فهیم مان قرار می گیرد:
نقش آقاجان بیگ شفتی در جنبش دهقانی گیلان
«اقوام دیرپا و پر پیشنه ی گیلک و تالش در گذرگاه های تاریخی ، پیوندهای مشترکی با هم داشته اند. این پیوند های مشترک که موجب پیدایش کارنامه ی غرور انگیز و ستایش آمیزی بوده است متأسفانه به علت حاکمیت تاریخ نگاری های آنا کورنیک (نامنظم) و یا آمیخته با نگاه های اغراض آمیز ، تعصبات و تصورهای پیش ساخته ،این کارنامهبه طور شاید و باید در معرض آگاهی و قضاوت خوانندگان آثار تاریخی رسانده نشده است»1
انقلاب مشروطه تا نهضت جنگل ، و از فروپاشی جنگلتا به تاریخ نهضت آزادیخواهی ـ دهه ی بیست ، یکی از سخت ترین و دشوارترین سال های جنبش دهقانی گیلان نام نهاده شده است. جنبشی که از جور ستم نظام اربابـ رعیتی به تنگ آمدهونابرابری هایی که به واسطه ی ایادی وابسته به حاکمان قدرت مرکزی اِعمال می شد،امان دهقانان را بریده بود که موجب طغیان آنان گردید.
دکتر منوچهر ستوده را پدر جغرافیای تاریخی نام نهاده اند و بحق هم برازنده ی نام آن زنده یاد می باشد.اما در کنار امثال دکتر ستوده ها ، پژوهشگرانی در جغرافیای تاریخی معاصر حضور دارند که سایه ی قلم و پژوهش شان ، به وسعت کار ستوده نباشد ـ کمتر هم نیست.
اگر اندک سرچی در فضای اینترنت داشته باشیم ـ و یا آنهایی که در ارتباط با پژوهش تاریخی کنکاش می کنند ، نام استاد نصرالله پورمحمدی املشی آنقدر بزرگ و وسیع است که زیبنده ی نام وی می باشد و قلم و دانش اش با جراید معتبر پژوهشی کشور و خارج از کشور عجین شده است و همچنین همایش هایی که در این یک دهه ، چه در استان ها و چه در خارج از کشوربرگزار شده که آخرین آن شرکت در همایش کشور هند بود.
یا آنهایی که در ارتباط با پژوهش نهضت جنگل ، دستی از دور بر آتش دارند باید بخاطر بسپارند ، آذر ماه سال گذشته همایشی در دانشگاه گیلان برگزار می گردد و یکی از مهمانان دعوت شده ی همان همایش ،با کمال شگفتی و ناباوری با واژه های تمسخر آمیز هویت گیلان و گیلانی را در سخنرانی اش به زیر سؤال می برد.
با اینکه سخنرانی استاد املشی قبل از سخنرانی شخص مورد نظر صورت پذیرفته بود ، بلافاصله مجددن تریبون را در دست گرفته و با همان دانش مطالعاتی که آن سخنران ابزار کارش قرار داده بود، با ادله های تاریخی و بجا و اسناد معتبر، آنچنان از هویت و شجاعت مبارزین گیلان به دفاع بر می خیزد که تحسین همه را بر انگیخت. اما دریغ از چند سطر خبر در همان مجلات پژوهشی مرکز رشتی که به اصطلاح ادعای «گیلان شناسی» را دارند و در طول این سال ها با پژوهش های سطحی و محفلی ، آنچه که برای شان اهمیت داشته تنها همان شهر رشت بوده و نه گیلانی که پژوهشگران برجسته اش خارج از مدار آن هستند.
آیا تاکنون شده از استاد املشی دعوت نمایند و از وجود مبارک وی و قلمش در راه گیلان بهره بگیرند ؟ از هر بقال و کاسب کاری که دو پسوند گیلانی را با خود دارند به نام «گیلان شناسی» به گفتگو نشسته اند دریغ از معرفی کارنامه ی درخشان دکتر پورمحمدی املشی که از مجله ی تخصصی تاریخ جغرافیا گرفته تا میز گردهایی که اکثرن تخصصی و با برجسته گان تاریخ معاصر صورت پذیرفته است ،چرا با فقر انعکاس خبر فرهنگی در گیلان مواجه می گردد؟
یا در خود استان قزوین و در بخش تات شناسی ـ گویش تاتی را دکتر املشی به جهانیان معرفی نموده است و اکثر نوشته های پژوهشی وی در ارتباط با گویش تاتی در کشورهای جهان به زبان های مختلف ترجمه شده است و می بایست در خود استان قزوین از وی تجلیل می شد.براستی ما را چه شده است ؟
جهانی که خلاصه شده است به تلگرام و اینستاگرام و... و همه ی مردم را در گیر بازی های روزمره خود کرده است و این سرگرمی هایی که همان مردم نیز نمی دانند چیست که همانند ابزار ماشین الات صنعتی از انسان بهره می برند ،که مطالعات پژوهشی مان خصوصن نهضت پژوهشی جغرافیای تاریخی که امروز اینگونه در استان گیلان غریب واقع شده است و ما تنها بخش اندکی از کارنامه ی درخشان این عزیز نام آور را با کمال پوزش حتا پسوند املشی اش را حذف نمودیم تا وی را در کلیت به تمام معنا به ایران معرفی نماییم و نه با اقلیمی از آن. چرا که خود استاد نیز بر این باورند اگر املشی هست ، در کنارش از قدیم الایان واژه ی کُهن رانکوه را نیز شرق گیلانی ها با خود به همراه داشته اند. که استاد بارها با فروتنی خاص خود عنوان داشته که ایران فراتر از اقلیم و منطقه و ناحیه است . اگر عشقی به اقلیم خود دارد آنرادر بسط دادن به کشور و دیگر استان هایی که اگر به دقت به رگه هایی از مقالات وی رجوع شود به راحتی می توان دریافت که عشق به گیلان اش نیز برجسته تر از عشقی است که گیلان شناسان مرکز رشت مدعی آن هستند . مقالاتی که خلاء هایش در نهضت پژوهشی احساس می شود و هر یک از آن می تواند گره گشای خیلی از نیازهای به روز پژوهشگران بوده باشد و ما تنها به عناوین آن اکتفا نموده و در بین آنها مقاله ی «تات نشین جنوب قزوین به گزارش سفرنامه ها» را انتخاب نموده که خوانندگان فهیم می توانند آن را در اینجا مطالعه نمایید.
عنوان مقاله: عوامل مؤثر در تجارت خارجی خراسان عصر پهلوی اول
عنوان مقاله: نقش تحولات سیاسی در اوضاع تجاری خراسان در دو سدۀ نخست اسلامی
عنوان مقاله: شکل گیری و عملکرد منصب دیوان بیگی در دورۀ صفویه
عنوان مقاله: عملکرد و پیامد حاکمیت گرجیان در قندهار (از واگرایی قندهار تا سقوط صفویه)
عنوان مقاله: کاربرد تاریخی فرامین شاهان صفوی در باب ارامنه
عنوان مقاله: بررسی و تحلیل مبانی فکری و اعتقادی جنبش صفویه با تکیه بر طریقت های آسیای صغیر
عنوان مقاله: دیدگاه سیاسی- اجتماعی خیرالکلام، اولین روزنامه گیلان
عنوان مقاله: اوضاع اجتماعی و اقتصادی تبریز عصر صفوی
عنوان مقاله: بررسى نقش قبایل کُرد در دوره حکمرانى شاه طهماسب اول
عنوان مقاله: اهمیت دفترخانه عصر صفوی و فرجام دفاتردیوانی (1135-907 هـ. ق. /1722-1502 م)
عنوان مقاله: نقش عوامل طبیعی در توسعه و رکود قزوین در دوران صفویه
عنوان مقاله: تاملی در کتاب اسناد پادریان کرملی ، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی
عنوان مقاله: شیخ ابراهیم صفوی مرشدی گمنام
عنوان مقاله: تأملی در کتاب اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی
عنوان مقاله: مناطق تات نشین جنوب قزوین به گزارش سفرنامه ها
عنوان مقاله: مناسبات ایران و روسیه در قرن نوزدهم
عنوان مقاله: نگرشی جامعه شناختی به جنبش های روستایی گیلان در عصر مشروطه
عنوان مقاله :علل قیام گیلانیان در عصر صفوی
عنوان مقاله :بازتاب آمدن همایون پادشاه به دربار شاه طهماسب در تواریخ عصر صفوی
عنوان مقاله :مطالعه بازتاب اخبار مجاهدین تبریز در روزنامه های گیلان
عنوان مقاله :جنبش جنگل و ترکان عثمانی
عنوان مقاله :تاملی در تاریخ و فرهنگ عصر خیام و زبان جهانی او
عنوان مقاله :مناسبات تاریخی ایران و کرواسی
عنوان مقاله :مطالعه و بررسی زندگی و افکار امام محمد غزالی
عنوان مقاله :جایگاه و نقش وزارت در عصر زندیه
عنوان مقاله :جایگاه بالکان در روابط ایران و اروپا با تمرکز بر روابط اقتصادی
عنوان مقاله :مروری برفعالیت های فکری و فرهنگی میرزا حسین کسمائی
عنوان مقاله :فارسی نویسی غزالی و ضرورت های فرهنگی و اجتماعی آن
عنوان مقاله :مناسبات خاندان اردلان شناسی با خاندان صفویه
عنوان مقاله :پیامدهای فرهنگی پایتخت شدن قزوین با تاکید بر گویش قزوینی
به نام خدايي كه مغز آدمي را با آن همه عظمت پيچيدگي آفريده و در لابه لاي آن نعمت انديشه را به امانت گذاشت و پيشاني انسان را چون قله اي بر كوه پيكرمان از گنج تفكر انباشت.
چندگاهي است مجموعه شعر (ياسه) سروده هاي شاعر ارج مند آقاي سيامك يحيي زاده را كه به زبان مادري است ؛ مي خوانم . گرچه شناگر ماهري نيستم اما از عمق به سطح و از سطح به عمق در جست و جوي معنا شنا مي كنم .
در مرور گذرا و در خوانش ژرف كتاب ياد شده اهدافي كلي و جزئي مد نظرم بود . در اهداف كلي مضامين سروده هاي سپيد و آزاد را در برگيرنده ي موارد زير يافته ام :
1- نگاه طبيعت گراي شاعر كه بر گرفته از زادو بوم او ـ گيلان سرشار از زيبايي است. او نگاه ناتوراليستي خود را در بهره برداري از عناصر طبيعت و شاخصه هاي متناقض فصل ها پيوند مي زند .
2- ديدگاه اومانيستي و انسان محوري شاعر كه آرزوها و ناكامي هاي انساني را از زبان همه ي مردم سرزمين اش فرياد مي زند و دلشوره ها را پ‍‍ژواك مي كشد ـ و تنهايي را به فرياد و عشق را به تكراري شيرين در گستره ي دل و جان .
3- نماد گرايي و نگرش هاي سمبوليك شاعركه درمعاني تمثيلي بيان مي شود و به شعرش جامه ي كمال و پختگي مي پوشاند.
برداشتی آزاد از ضمیمه ی نوروزی روزنامه‌ی اعتماد و یادداشت حاتمی کیا با این تیتر:
«هر سعیدی، عسگر نیست. هر سعیدی، امامی نیست. می‌تواند سعید حجاریان نیز باشد»
تیتری که در بالا مشاهده می‌شود برگرفته از یاد داشت‌های سال‌های دور (10فروردین 79) کارگردان محبوب و دوست‌داشتنی کشورعزیزمان ـ ابراهیم حاتمی کیاست ، که در خصوص ترور «سعید حجاریان» نوشته و بلافاصله دریکی از جراید آن زمان به چاپ می‌رسد . به‌تازه گی هم «به گزارش ایسنا کانال تلگرامی حاتمی کیا به بهانه سالروز [آن روزها]، این یادداشت را بازنشر کرده است».لابد خواهید پرسید که این موضوع چه ربطی به‌ویژه نامه نوروزی روزنامه‌ی اعتماد و... دارد؟
اگر خوب به یادداشت آن زمان حاتمی کیا که در شبکه‌ی اجتماعی نیز قابل‌دسترسی است توجه شود در مقایسه با ویژه‌های نوروزی ازجمله ویژه‌ی روزنامه‌ی اعتماد ـ واژه گان پیام خوبی از زمانه را می‌رساند تا بارها با اشتباهات مکرر به سرمنزل اول برگردیم . نمی‌دانیم با خود چه می‌کنیم و به این دل‌خوش نموده‌ایم که برفرض «رادیوBBC» و شبکه‌های ماهواره‌ای ویژه‌ها ، نوشته‌ها و پیش تولیداتمان را تبلیغ نماید! یا قدرت را از جناح رقیب پس گرفته و 8 سال با واژه گان بازی کنیم که هشت سال بعد ، خدا می‌داند آیا زمان به همین روال خواهد چرخید یا نه؟
آوای املش نشریه تخصصی و پژوهشی و گیلان شناسی شرق گیلان ـ به صاحب امتیازی و سردبیری استاد دکتر صادق محبوبی منتشر می شود . این شماره همانگونه که انتظار داشتیم به ویژه ی نوروز، مخصوصن به شعر افسانه ای «ایلمیلی» زنده یاد سید مرتضی روحانی همراه با مقاله ای جامع از گیلان شناس و شاعر تالش ، جمشید شمسی پور خشتاونی با مقدمه ای از دکتر محبوبی اختصاص یافته و با تصاویری از کوه ایلمیلی رامسر مزین شده است . در کنار شعر ، مقالات بی شماری در ارتباط با نوروز از صاحب نظران برجسته ی گیلانی در این ویژه کار شده است .ویژه ای که از خواندنی و ماندنی ترین ویژه های ادبیات شرق گیلان محسوب می شود که در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.
«ایلمیلی» تنهای پرهیاهو!
جمشید شمسی‌پور خشتاونی
یکی از شب‌های تابستان سال 91در تنکابن مهمان زنده‌یاد محمدقلی صدر اشکوری ، شاعر و پژوهشگر نام‌آشنای شرق گیلان بودم. همسر محترم وی شاهد و ناظرند که تا پاسی از شب گفتگوی‌مان بر سر شعر و ادبیات و پژوهش‌های گیلان بود.
بارهاازکنار خاطرات به‌یادماندنی زنده‌یاد محمودپاینده لنگرودی گذشتیم و به یاد شاعر نام‌آور و والامقام شرق گیلان«مم ولی»(محمدولی مظفری)حرف مان بود در کنار اینها بیشتر بحث و گفتگوی‌مان برمدارخالق شعر«ایلمیلی»(زنده‌یاد سید مرتضی روحانی) گذشت.نشستی که در خصوص تاریخ‌پژوهشی و شعر ـ آن‌هم متأسفانه نشریه‌ای که بتواند آیینه‌ای برای بازتاب کلیت این مسائل باشد تاکنون وجود نداشته و هر آنچه مرتبط با شرق گیلان هست از طرف نشریات رشت بوده است.
دعوتی که قرار بود در منزل دکتر محبوبی بزرگوار که از قبل پیشنهاد داده بود برگزار گردد تا از طرف اهل تحقیق و پژوهش در رونق بخشیدن نشریه‌ای که می‌خواهد اُرگان پژوهشی شرق گیلان باشد صورت پذیرد.چون از قبل می‌دانستم «مم قلی» با بزرگان ازدست‌رفته‌ای چون زنده‌یاد پاینده لنگرودی و سید مرتضی روحانی و خیلی از عزیزانی که امروز در قید حیات نیستند و یا در حاشیه بسر می برند حشر و نشر داشته و خاطرات و اطلاعات ارزنده ای در سینه دارد که هر یک می بایست به شیوه ای مطلوب در اختیار نسل امروزی که می خواهند به شرق گیلان بپردازند قرار گیرد. از طرفی هم رفیق گرمابه گلستان دکتر سید مجتبی روحانی می باشد و هم منطقه را به خوبی می شناسد . مجتبی چون کسالت داشت و نمی توانست در این جمع حضور یابند و نشد آنچه که از قبل پیش بینی شده بود.
بارها به وی پیشنهاد دادم :«مم قلی جان ، اطلاعات و دانش خوبی داری حیف است اینها را قلمی نکنی و در اختیار نسل امروزی نسپاری . انباشته‌های ذهنی‌ات را می‌توانی در قالب گفتگو یا میز گردی در دسترس جراید محلی من‌جمله «آوای املش» قرار دهیتا در آینده از آن استفاده بهینه شود و...» از هر راهی وارد می‌شدم و هر بار موانعی پیش رویمان سبز می‌شد. به گمانم چیزی در ته دلش بود و داشت وی را قلقک می‌داد، اما در واگویه کردن آن درنگ می‌نمود و تا آخر هم بازگو نکرد و نگرفتم که ذهنش در کجاها سیر می‌کرد و از چه موضوعی بیمناک بود.
خوشبختانه آن شب یکی از شماره‌های آوای املش همراهم بود به وی دادم و از چندوچون نشریه‌ای که می‌خواهد بار پژوهشی گیلان را همچون مرکز نشینان گیلان بخشی از کارهای بر زمین‌مانده را بر دوش بکشد شاید در لابه‌لای صفحات این جریده جایی برای انباشته‌های خود پیدا نماید و شکل و شمایلنشریه رازی‌اش کند.
در ادامه از شیوه‌ی پژوهشی و نحوه‌ی پردازش و هدایت و رهبری هر یک از موضوعات یک نشریه گفته شد تا رسیدیم به سرگذشت شعر «ایلمیلی»که این روزها سرنوشت غمباری به خود گرفته است و اسف‌بار تر اینکه هر بار با نسخه‌ی جدید بدلی با پیش تولیدات ذهنی که هر محله و منطقه‌ای با سبک و سلیقه‌ی خود به تفسیر و تعمیر چیدمان شعر سید مرتضی روحانی برمی‌آید و هر بار با بازآرایی مجدد و با بازخوانی اشخاصی خاص کلمات و نشانه‌های آن تحریف می‌گردد. تا جایی که به‌تازگی همین باز تولیدات نسخه‌های بدلی جای پایش را در شبکه‌ی اجتماعی بازنموده و شکل و شمایل شعر فاخر «ایلمیلی» به‌طورکلی دگرگون‌شده است!
شعری که بعد از انقلاب گاهی به نام فولکلور و غیره در معرض دید افکار عمومی قرار می‌گرفت تا جایی که صدای دکتر سید مجتبی عزیز را هم درآورده و در روزنامه اطلاعات سال 58 رسماً اعلام نمود که هر نوشته و شعری به نام ایلمیلی مورد تأیید خانواده‌ی سید مرتضی روحانی نیست. همان دغدغه‌هایی را که از قبل «مم قلی»داشت امروز عیناً داریم می‌بینیم. نسخه‌های بدلی‌ای که می‌بایست از فیلتر ذهن منتقدین آشنا به شعرمحلی بگذرد و از این جنس صحبت‌ها در آن شب مدنظرمان بود. یادش بخیر باد!
در بخش تحلیل خبری شبکه ی دوی سیمای جمهوری اسلامی، ساعت 22:30 تاریخ 8اسفند 94 ، دکتر باهنرنایب رئیس دوم مجلس نهم در ارتباط با انتخابات کشور در پاسخ به مجری آن رسانه ، ضمن تجلیل از حماسه ی شکوهمند 7اسفند تحلیل های زیبایی را ارایه دادند که در جای خود بسیارهم دلنشین و حایز اهمیت بود. این نشست خبری عمق بلوغ سیاسی کشور را می رساند که به جهانیان نشان داد مردم ایران در عرصه های سیاسی حضور چشمگیری دارند. خصوصن وقتی منافع ملی شان ملاک قرار گیرد برای تحقق آن یکپارچه بر می خیزند و آن حماسه ای را خلق می کنند که جهانیان به چشم خود دیدند.
جالب اینکه این رجال خوشنام سیاسی دوره ی پیش رو کاندید هم نشد و پیشاپیش خود را بازنشسته نمود. در آن برنامه آنچنان درتحلیل روز کشور و انتخابات شفافانه به خلاء هایی که در بعضی موارد وجود دارد با مردم سخن گفت و عاشقانه هم آنچه لازم و واجب بود بی کم و کاست ارایه دادکه هر بخش از پاسخ وی به مجری ، هم سیاست کلان کشور را پوشش می داد و هم زیر لایه های اقوامی که هر از چند گاه به نوعی با آن درگیراند.تحلیل های بروزی که ما را به گذشته بُرد و یک دهه است با آن زیسته ایم .
آنهایی که این گزارش خبری را مشاهده کرده اند به ما حق خواهند داد چرا که در طول این یک دهه تارنمایی که بارها در قالب های مختلف به آن اشاره داشته ایم . شاید یک پرده از آن در ارتباط با اقوام که به تالش بر می گردد باشد و به گمان مان تجربه ای خواهد بود برای خود تالشان و دیگر زبان هایی که سال هاست بصورت مسالمت آمیز در کنارهم زیسته اند . آنچه که برایشان از اهمیت ویژه ای برخورد دار است ، مام وطن است .
وقتی می بینیم ترکیب شهرستان تالش را که بخش اعظم آن تالش اند ولی با زبان شیرین«تُرکی» تکلم می کنند و برای آنها فرقی نمی کند طرف آذری ست ، تالش است ، گیلک و یا غیره . آنچه که برای مردم فهیم تالش ملاک است زبان نیست بل وحدت و همدلی و شناختی ست که به وطن و کشور نازنین خود دارند. که آذری زبانان نجیب هشتپرتالش برای کشور نازنین مان سنگ تمام گذاشتند . آیا این پیام را نمی رسانند که با همان زبان شیرین شان گفته اند:«یاشاسین تالش»؟!
وقتی که ترکیب هشتپر ، رضوانشهر و ماسال و شاندرمن که همه ی زبان هارا به هم بست داده است ، نتیجه اش به نوعی دیگری رقم می خورد و این ترکیب در منطقه ی دیگر تالش نشین که فومنات باشد آنگونه که باید و شاید به چشم نیامده است .چرا نیامده است ؟ آیا نیاز به تحلیل ندارد؟ اگر دارد در آینده به آسیب شناسی آن پرداخت داده خواهد شد؟
اندکی به آرشیو خود برگردیم ، به CDهای موجود رجوع نماییم و به عملکرد گذشته ی خود که بنام همایش ، شعر ، ادبیات ، تاریخ و... اقوام را هزینه نموده ایم به گمان مان فرقی بین این تالش و آن تالش باید بوده باشد!
مردم که همان مردمند ، زبان شان همان زبان . اگر گیلکی در اینسو بوده در آنسونیز بوده است و چرا این تراژدی در دومنطقه ی تالش نشین اینگونه رقم خورده است؟که به قلم و تحلیل «تالش شناسان»نیازمنداست.
البته ما تحلیل خودمان را نوشته و آماده داریم . همانگونه که از اول انتخابات تا آخر ـ حتا یک جمله در باره ی آن ننوشته ایم ولی دوست داریم همان اشخاصی که سایت دارند، مجله دارند، همایش های گوناگونی برگزار کرده و می کنند ، تحلیل خود را در خصوص انتخابات این دوره در تالش ارایه دهند . امیدواریم اینگونه رقم بخورد.
هفتمین دفتر شعر منتقد نام آشنای گیلانی ـ محسن آریاپاد با عنوان «کجای دایره هستم که ساعتم خوابید» منتشر شد .دفتر شعری که هنوز جوهر کلمات شعرهای پیشین وی «کاخ کوتاهی» خشک نشده است.که نشان از پرکاری شاعر می دهد. این ناسیرابی شعرناب و اندیشه ی آریاپاد تمامی نداشته و نخواهد داشت.
آریاپاد بعد از«می گیلان» دفتر شعری که در برگیرنده ی دوبیتی های گیلکی وی بود در سال 80 انتشاریافت ـ البته با هفت سال وقفه ولی پرتلاش در جراید با «اویتا من» غیر منظره دوباره بر سر زبان ها افتاد ودر سال 1387 این مجموعه شعر نو(آزاد) را روانه ی بازار کتاب کرد.دفتر شعری که سنت های شعر گیلان را فرو ریخته و شد بدعتی در ادبیات گیلان و بار دیگر بردل های شاعران حکمرانی نمود.
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
آمار
وب سایت:
<-PollName->
دریافت کدهای جاوا برای وبلاگ
شما
عضویت سریع
